ZSPR.440.280.2018

Na podstawie art. 104 § 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 735) w zw. z art. 7 ust. 1 i 2 ustawy z 10 maja 2018 r.  o ochronie danych osobowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1781) oraz na podstawie art. 6 ust. 1 oraz  art. 58 ust. 2 lit. b rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 4.05.2016, str. 1,  Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2 oraz Dz. Urz. UE L 74 z 4.03.2021,  str. 35), po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego w sprawie skargi Pani JK, zam. w I. przy ul. (...), na nieprawidłowości w procesie przetwarzania jej danych osobowych przez (...) S.A. z siedzibą w A. przy ul. (...), polegające na przetwarzaniu danych osobowych Skarżącej bez podstawy prawnej oraz nieuwzględnieniu żądania usunięcia jej danych osobowych, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych:

udziela upomnienia (...) S.A. z siedzibą w A. przy ul. (...), za naruszenie art. 6 ust. 1 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2016/679 z 27 kwietnia 2016 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia dyrektywy 95/46/WE (Dz. Urz. UE L 119 z 4.05.2016, str. 1,  Dz. Urz. UE L 127 z 23.05.2018, str. 2 oraz Dz. Urz. UE L 74 z 4.03.2021, str. 35), polegające na przetwarzaniu danych osobowych Pani JK, zam. w I. przy ul. (...), bez podstawy prawnej w okresie od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia 6 września 2019 r.

Uzasadnienie

Do Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, zwanego dalej również Prezesem UODO, wpłynęła skarga Pani JK, zam. w I. przy ul. (...), zwanej dalej Skarżącą, na nieprawidłowości w procesie przetwarzania jej danych osobowych przez (...) S.A. z siedzibą w A. przy ul. (...), zwaną dalej Bankiem, polegające na przetwarzaniu danych osobowych Skarżącej bez podstawy prawnej oraz nieuwzględnieniu żądania usunięcia jej danych osobowych.

W toku prowadzonego postępowania administracyjnego Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, ustalił następujący stan faktyczny:

1. W skardze inicjującej niniejsze postępowanie Skarżąca wskazała, że w dniu 4 czerwca 2018 r. złożyła poprzez stronę internetową Banku wniosek o założenie konta oszczędnościowego. Skarżąca wskazała, że ostatecznie nie doszło do otwarcia konta, ze względu na to, że Bank nie dostarczył w terminie stosownych dokumentów. Wobec powyższego w dniu 11 czerwca 2018 r. Skarżąca złożyła do Banku rezygnację z otwarcia konta oraz wycofała zgodę na przetwarzanie jej danych osobowych. W odpowiedzi na powyższe Bank wskazał, że nie może zrealizować żądania Skarżącej i będzie nadal przetwarzał jej dane dla celów związanych z ustalaniem, dochodzeniem lub obroną przed roszczeniami. Bank wskazał również, że usunie dane Skarżącej po upływie okresu przedawnienia roszczeń. (dowód: skarga z dnia 19 czerwca 2018 r. z załącznikami);
2. W złożonych wyjaśnieniach Bank wskazał, że pozyskał dane Skarżącej w związku ze złożonym przez nią wnioskiem z dnia 4 czerwca 2018 r. numer (...) o otwarcie rachunku bankowego. Bank wskazał, że w trakcie składania wniosku Skarżąca otrzymała informację o przyjętych w Banku okresach retencji danych. W związku z powyższym wnioskiem Bank pozyskał dane osobowe Skarżącej w zakresie: imię, nazwisko, nazwisko panieńskie matki, nr PESEL, seria i nr dokumentu tożsamości, adres zameldowania, adres korespondencyjny, data urodzenia, miejsce urodzenia, płeć, adres e-mail, numer telefonu komórkowego. (dowód: wyjaśnienia Banku z dnia 31 października 2018 r.);
3. Bank wskazał również, że otrzymał wniosek Skarżącej z dnia 11 czerwca o usunięcie jej danych osobowych. Bank wyjaśnił, że zgodnie z przyjętymi okresami retencji, dane Skarżącej będzie przetwarzał przez okres 6 miesięcy. Bank wskazał także, że dane Skarżącej pozyskane w związku z wnioskiem numer (...) o otwarcie rachunku bankowego zostały ostatecznie usunięte 6 września 2019 r. (dowód: wyjaśnienia Banku  z dnia 31 października 2018 r. oraz z dnia 23 lutego 2021 r.).

Po zapoznaniu się z całością zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych zważył, co następuje.

Postępowanie administracyjne prowadzone przez Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych służy kontroli zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych i jest ukierunkowane na przywrócenie stanu zgodnego z prawem poprzez wydanie decyzji administracyjnej na podstawie art. 58 ust. 2 RODO.

Przepisem uprawniającym administratorów danych do przetwarzania zwykłych danych osób fizycznych jest art. 6 ust. 1 RODO, zgodnie z którym, przetwarzanie danych jest dopuszczalne tylko wtedy, gdy spełniona jest jedna z przesłanek wskazanych w tym przepisie. Katalog przesłanek wymienionych w art. 6 ust. 1 RODO, jest zamknięty. Każda z przesłanek legalizujących proces przetwarzania danych osobowych ma charakter autonomiczny i niezależny. Oznacza to, że przesłanki te co do zasady są równoprawne, a wobec tego spełnienie co najmniej jednej z nich stanowi o zgodnym z prawem przetwarzaniu danych osobowych. W konsekwencji Spółka może przetwarzać dane osobowe Skarżącej wykazując spełnienie przynajmniej jednej enumeratywnie wskazanej w ww. przepisie przesłanki. Zgoda osoby, której dane dotyczą (art. 6 ust.1 lit. a) nie będzie jedyną podstawą zgodności z prawem przetwarzania danych osobowych. Na mocy przepisu RODO przetwarzanie danych jest dopuszczalne również wtedy, gdy przetwarzanie jest niezbędne do wykonania umowy, której stroną jest osoba, której dane dotyczą, lub do podjęcia działań na żądanie osoby, której dane dotyczą, przed zawarciem umowy (art. 6 ust. 1 lit. b); przetwarzanie jest niezbędne do wypełnienia obowiązku prawnego ciążącego na administratorze (art. 6 ust. 1 lit. c); przetwarzanie jest niezbędne do ochrony żywotnych interesów osoby, której dane dotyczą, lub innej osoby fizycznej (art. 6 ust. 1 lit. d); przetwarzanie jest niezbędne do wykonania zadania realizowanego w interesie publicznym lub  w ramach sprawowania władzy publicznej powierzonej administratorowi (art. 6 ust. 1 lit. e); gdy jest niezbędne do celów wynikających z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora lub przez stronę trzecią, z wyjątkiem sytuacji, w których nadrzędny charakter wobec tych interesów mają interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą, wymagające ochrony danych osobowych, w szczególności gdy osoba, której dane dotyczą, jest dzieckiem (art. 6 ust. 1 lit. f ).

Przytaczając motyw 47 RODO należy wskazać, że podstawą prawną przetwarzania mogą być prawnie uzasadnione interesy administratora, w tym administratora, któremu mogą zostać ujawnione dane osobowe, lub strony trzeciej, o ile w świetle rozsądnych oczekiwań osób, których dane dotyczą, opartych na ich powiązaniach z administratorem nadrzędne nie są interesy lub podstawowe prawa i wolności osoby, której dane dotyczą. Taki prawnie uzasadniony interes może istnieć na przykład w przypadkach, gdy zachodzi istotny i odpowiedni rodzaj powiązania między osobą, której dane dotyczą, a administratorem, na przykład gdy osoba, której dane dotyczą, jest klientem administratora lub działa na jego rzecz.

Dodatkowo, proces przetwarzania danych osobowych musi być zgodny z zasadami wyrażonymi w art. 5 ust. 1 RODO. Jedną z zasad wyrażoną w art. 5 ust. 1 lit. b jest zasada ograniczonego celu, zgodnie z którą dane mogą być zbierane w konkretnych, wyraźnych i prawnie uzasadnionych celach i nieprzetwarzane dalej w sposób niezgodny z tymi celami. Natomiast w myśl zasady ograniczenia przechowywania, wyrażonej w art. 5 ust. 1 lit. e RODO, dane osobowe powinny być przechowywane w formie umożliwiającej identyfikację osoby, której dane dotyczą, przez okres nie dłuższy, niż jest to niezbędne do celów, w których dane te są przetwarzane; dane osobowe można przechowywać przez okres dłuższy, o ile będą one przetwarzane wyłącznie do celów archiwalnych w interesie publicznym, do celów badań naukowych lub historycznych lub do celów statystycznych na mocy art. 89 ust. 1, z zastrzeżeniem że wdrożone zostaną odpowiednie środki techniczne  i organizacyjne wymagane na mocy niniejszego rozporządzenia w celu ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą.

Z ustalonego w niniejszej sprawie stanu faktycznego wynika, że Bank pozyskał dane osobowe Skarżącej bezpośrednio od niej w związku ze złożeniem przez nią wniosku o założenie konta oszczędnościowego. Podstawą prawną pozyskania i przetwarzania tych danych był zatem art. 6 ust. 1 lit. b RODO, w związku z podejmowaniem czynności przed zawarciem umowy. Skarżąca przekazała Bankowi swoje dane osobowe zawarte w ww. wniosku w systemie bankowości elektronicznej Banku, jednakże w niniejszej sprawie istotna jest okoliczność, że ostatecznie do założenia konta i zawarcia umowy nie doszło. Wskazać należy, że między stronami nie zawiązał się żaden stosunek prawny, w związku z tym, odpadła przesłanka legalizująca przetwarzanie danych Skarżącej przez Bank w oparciu o ww. podstawę prawną. Ponadto wnioskiem z dnia  11 czerwca 2018 r. Skarżąca wycofała wszelkie zgody na przetwarzanie jej danych osobowych przez Bank i zażądała ich usunięcia. Pomimo powyższego Bank kontynuował przetwarzanie danych Skarżącej, wskazując na podstawę przetwarzania cele związane z ustalaniem, dochodzeniem lub obroną przed roszczeniami, co stanowi prawnie uzasadniony interes Banku zgodnie z art. 6 ust. 1 lit. f RODO.

Podkreślić należy, że zebrany w sprawie materiał dowodowy nie wykazał, by Skarżąca wystąpiła z jakimkolwiek roszczeniem wobec Banku, które uzasadniałyby jego uprawnie do zachowania i przetwarzania danych osobowych Skarżącej w związku z ich zabezpieczeniem  i dochodzeniem przez Skarżącą. Do zawarcia umowy pomiędzy Skarżącą a Bankiem nie doszło, podmioty te nie pozostają obecnie w żadnych stosunkach gospodarczych w związku z rezygnacją z  zawarcia umowy przez Skarżącą. W ocenie Prezesa UODO, brak jest spełnienia wskazywanej przez Bank przesłanki niezbędności do celów wynikających z prawnie usprawiedliwionych interesów realizowanych przez administratora odnośnie przetwarzania danych osobowych Skarżącego w ww. zakresie. Wobec powyższego, w ocenie Prezesa UODO, Bank nie posiadał podstaw do dalszego przetwarzania danych Skarżącej w oparciu o ww. przesłankę. W opinii Prezesa UODO, przesłanka  z art. 6 ust. 1 lit. f RODO dotyczy sytuacji już istniejącej, w której celem wynikającym z prawnie uzasadnionych interesów realizowanych przez administratora jest konieczność udowodnienia, potrzeba dochodzenia lub obrony przed roszczeniem istniejącym, nie zaś sytuacji, gdy dane są przetwarzane w celu zabezpieczenia się przed ewentualnym roszczeniem. W niniejszej sprawie Skarżąca nie kierowała do Banku żadnych roszczeń czy reklamacji. W związku z tym, od momentu powzięcia informacji, że do zawarcia umowy nie doszło, co w ocenie organu nastąpiło najpóźniej w dniu dniu 11 czerwca 2018 r. Bank przetwarzał jej dane w ww. celu wyłącznie „na zapas”, aby zabezpieczyć się przed ewentualnym przyszłymi i niepewnymi roszczeniami Skarżącej. Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych podziela ponadto stanowisko Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie, wyrażone w wyroku z dnia 6 marca 2019 r. (sygn. I OSK 994/17), w którym NSA stwierdził: „zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego przetwarzanie danych osobowych W. L., który cofnął zgodę na ich przetwarzanie, nie jest niezbędne dla wypełnienia prawnie usprawiedliwionych celów realizowanych przez E. S.A., a którym jest prawo do podjęcia obrony przed ewentualnymi roszczeniami lub zarzutami dotyczącymi przetwarzania danych W. L. (…) Prawidłowe jest stanowisko Sądu pierwszej instancji, że niedopuszczalne jest przetwarzanie danych osobowych niejako "na zapas" z założeniem, że mogą być one ewentualnie przydatne w przyszłości.”

Z uwagi na to, że Bank nie wskazał roszczenia, którego zaspokojenia domagał się od Skarżącej, jak również brak było sporu toczącego się miedzy Skarżącą, a Bankiem, w ocenie Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych brak było celu uzasadniającego przetwarzanie ww. danych osobowych Skarżącej, w rozumieniu art. 6 ust. 1 lit. f RODO. Wobec niezawarcia ze Skarżącą umowy, odpadła także przesłanka legalizująca proces przetwarzania danych osobowych Skarżącej, o której mowa w art. 6 ust. 1 lit. b RODO, ponadto Bank nie wykazał, aby zachodziła którakolwiek inna przesłanka, stanowiąca o legalności tego procesu, spośród przesłanek określonych w art. 6 ust. 1 RODO. Wobec powyższego, w ocenie Prezesa UODO Bank nie wykazał podstaw prawnych legalizujących proces  przetwarzania danych osobowych Skarżącej w okresie od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia 6 września 2019 r.

Jedynie na  marginesie zauważyć należy, że Bank nie dochował wskazanego przez siebie okresu retencji danych. Zarówno w odpowiedzi kierowanej do Skarżącej, jak i w wyjaśnieniach kierowanych do Prezesa UODO, Bank wskazywał, że zamierza przetwarzać dane Skarżącej pozyskane w związku z wnioskiem numer (...) o otwarcie rachunku bankowego przez okres 6 miesięcy. Tymczasem z ustalonego w sprawie stanu faktycznego wynika, że Bank usunął dane Skarżącej dopiero w dniu 6 września 2019 r., a zatem już po upływie zakreślonego przez siebie terminu.

Wobec powyższego, w ocenie Prezesa UODO w sprawie doszło do naruszenia przepisów  o ochronie danych osobowych przez Bank, poprzez przetwarzanie danych osobowych Skarżącej bez podstawy prawnej. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynika, że Bank ostatecznie w dniu 6 września 2019 r. usunął dane osobowe Skarżącej, a kwestionowane przetwarzanie nie jest już obecnie kontynuowane. Podkreślić należy, że decyzje Prezesa UODO służą przywróceniu stanu zgodnego z prawem na podstawie art. 58 ust. 2 RODO. Jednakże wobec ustalenia, że  od dnia 11 czerwca 2018 r. do dnia 6 września 2019 r. Bank przetwarzał dane osobowe Skarżącej bez podstawy prawnej, natomiast obecnie nie kontynuuje tego procesu,  Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych, korzystając z przysługującego mu uprawnienia określonego  w art. 58 ust. 2 lit. b RODO udzielił Bankowi upomnienia w zakresie stwierdzonego naruszenia przepisów ochrony danych osobowych.

W tym stanie faktycznym oraz prawnym Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych orzekł, jak w sentencji.

Decyzja jest ostateczna. Na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1781) i w zw. z art. 13 § 2, art. 53 § 1 i art. 54 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. 2019 r., poz. 2325), od niniejszej decyzji stronie przysługuje prawo wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, w terminie 30 dni od dnia doręczenia niniejszej decyzji, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych (adres: Urząd Ochrony Danych Osobowych,  ul. Stawki 2, 00 – 193 Warszawa). Wpis od skargi wynosi 200 złotych. Strona ma prawo ubiegania się o prawo pomocy, w tym zwolnienie od kosztów sądowych.